⌈ Firma ERZETICH AUDIO powstała w 2012 roku i specjalizuje się w budowie wzmacniaczy słuchawkowych, do których niedawno dołączyły dwie pary słuchawek. Jej właścicielem jest Blaž Erzetič. Studiował elektronikę, ale pracował również jako projektant, ilustrator i fotograf. Wykładał na dwóch słoweńskich uniwersytetach: University of Arts oraz University of Natural Sciences, a jako muzyk wydał cztery płyty. testujemy jego topowy system słuchawkowy: wzmacniacz DEIMOS oraz słuchawki PHOBOS. ⌋

zmacniacz słuchawkowy Deimos i słuchawki Phobos to dwa topowe produkty słoweńskiej firmy ERZETICH AUDIO. Są komplementarne, bo choć Deimosa znamy od 2014 roku – zadebiutował w czasie wystawy High End 2014 w Monachium – a Phobos to konstrukcja nowa, to powstała w jednym, jedymym celu: aby dopełnić topowy system suchawkowy tej firmy.

Deimos powstał z namysłu nad wzmacniaczem o którym mówiliśmy w lutym 2013 roku, to jest nad stosunkowo niedrogim, niewielkim modelem Perfidus. Blaž Erzetič, właściciel i główny konstruktor firmy, mówi o tym projekcie POS, czyli „Perfidus on Steroids”. Z kolei słuchawki Phobos są w pewnym stopniu rozwinięciem modelu Mania. Obydwie konstrukcje mają niemal identyczną obudowę, różnią się jednak rodzajem membran – Mania to słuchawki dynamiczne, a Phobos magnetostatyczne.

Blaž Erzetič
Właściciel, konstruktor

Blaž Erzetič na wystawie Audio Video - Prague 2017, jeszcze ze słuchawkami innej firmy

Po tym, jak skonstruowałem wzmacniacz Perfidus chciałem przygotować coś większego – o jeszcze bardziej detalicznym, ale jednocześnie lepiej zbalansowanym dźwięku. I potrzebowałem do tego nazwy, która będzie jeszcze mocniej nasycona złem :) Deimos (pol. Dejmos – przyp. red.) w greckiej mitologii jest bogiem trwogi („terror”). Deimos miał też brata-bliźniaka o imieniu Phobos (pol. Fobos – przyp. red.) będącego personifikacją strachu. Od samego początku zdawałem sobie sprawę, że muszę połączyć ten wzmacniacz z czymś innym, ale nie miałem pewności, z czym. Po eksperymentach z różnymi słuchawkami okazało się, że najlepszym połączeniem był model z membranami planarnymi. Pomyślałem więc, że najlepszym kompanem dla Deimosa będzie jego brat Phobos.

| DEIMOS

Deimos jest naprawdę „dużym chłopcem”. To urządzenie przypominające średniej wielkości wzmacniacz zintegrowany. Wpływ na takie jego postrzeganie ma bardzo duża gałka siły głosu i ciekawa, pochylona bryła. Jeśli popatrzymy do środka, to okaże się, że zasilacz jest większy niż w wielu innych wzmacniaczach zintegrowanych – są tam trzy transformatory toroidalne, jeden dla logiki sterującej i dwa dla każdego kanału wzmacniacza, jak również mnóstwo kondensatorów filtrujących napięcie zasilające o łącznej pojemności 43 000 μF.

Jego front wykonano z postarzanego sztucznie drewna, które w niewielkich ilościach można było znaleźć w niektórych wzmacniaczach tego producenta, ale które w pełnej krasie zabłysło dopiero w jego słuchawkach. Uwagę zwraca nietypowy sposób wskazania siły głosu. Podstawowym jest małe zagłębienie w gałce. Ale obok mamy linijkę diod LED o białym kolorze. Kręcąc gałką słyszymy ciche klikanie wewnątrz – najwyraźniej to tłumik dyskretny, z drabinką oporników przełączaną w przekaźnikach – a także widzimy zapalanie się kolejnej diody, od lewej strony do prawej.

To wzmacniacz dużej mocy, którego wyjście – niezbalansowane (niestety) – można dostosować do używanych słuchawek przełączając wzmocnienie układu. Drugim przełącznikiem możemy wybrać aktywne źródło – to układ zbalansowany, mamy więc wejścia XLR i RCA. I jest jeszcze przełącznik włączający zasilanie. Na rysunku zamieszczonym w instrukcji obsługi widać, że na tylnej ściance jest jeszcze jeden hebelek, odłączający masę od obudowy, ale w testowanym egzemplarzu jej nie było. Wytłumaczeniem może być to, że do testu otrzymałem pierwszy działający egzemplarz Deimosa, który należy do Blaža i być może dodano go później.

Układ wzmacniający Deimosa oparto na układach scalonych w sekcji wejściowej i tranzystorach w wyjściowej. To układ typu dual-mono pracujący w klasie A. Na wejściu mamy tłumik rezystorowy o 64 krokach kontrolowany przez cyfrową logikę – napięcie dla tej ostatniej dostarcza osobny zasilacz. Jak czytamy w materiałach firmowych, wzmacniacz ma się charakteryzować „naturalnym, szerokim dźwiękiem o szybkim uderzeniu”. Nabywca otrzymuje na niego 5-letnią gwarancję.

| PHOBOS

Słuchawki Phobos od początku były pomyślane jako partner dla wzmacniacza Deimos – jeden z nagłówków na stronie firmowej producenta mówi o tym wprost: „Zaginiony przed laty brat Deimosa”. A ponieważ wzmacniacz słuchawkowy o którym mowa jest topowym produktem tego producenta i tani nie jest, słuchawki dla niego również musiały być szczególne. Blaž sięgnął więc po technikę, która od kilku lat jest na czele stawki peletonu w tej dziedzinie, po membrany magnetostatyczne.

Magnetostatyczne, czyli jakie? | Piszemy o nich regularnie, bo w swojej ofercie mają je obecnie niemal wszystkie ważne firmy. Konstrukcje magnetostatyczne nazywane są również ortodynamicznymi lub planarnymi. Ich konstrukcja jest podobna do tego, co znamy z kolumn magnetostatycznych firmy Magneplanar. Normalnie w nausznikach montuje się membrany o stożkowym lub kopułkowym kształcie, napędzane przez magnesy – to konstrukcja niemal identyczna do konstrukcji głośników dynamicznych.

W słuchawkach magnetostatycznych mamy duża, płaską membranę z napyloną na niej ścieżką przewodzącą; membrana rozpięta jewt w polu magnetycznym wytworzonym przez magnesy stałe, nazywane też stojanami lub statorami. Magnesy muszą mieć kształt, który nie zakłóca przepływu powietrza. Ich wpływu nie da się jednak całkiem wyeliminować, dlatego ważne jest, jak dana firma poradziła sobie ze znalezieniem dla nich optymalnego kształtu. Dla przykładu główne zmiany w ofercie firmy Audeze polegają właśnie na poprawkach ich wyprofilowania.

Większość konstrukcji tego typu ma magnesy po obydwu stronach cewki gwarantuje to równomierne natężenie pola magnetycznego w obydwu kierunkach poruszania się membrany (np. słuchawki Audeze). Problemem jest jednak to, że od strony ucha membrana jest w pewnej mierze przesonięta systemem magnetycznym. Aby to zlikwidować niektóre firmy – na przykład HiFiMAN – decydują się więc na ustawienie magnesów tylko po jednej stronie. Z kolei wadami takiego rozwiązania są: konieczność stosowania mocniejszych magnesów, a także niesymetryczne rozchodzenie się powietrza po jednej i drugiej stronie, co za tym idzie, powstawanie zniekształceń.

Model Phobos ma konstrukcję planarną. Membrana została kupiona u jednego ze specjalistów, ale Blaž nie ujawnia u jakiego. Wiadomo tylko, że to konstrukcja z magnesami z obydwu stron membrany. Ich konstrukcja mechaniczna jest identyczna, jak modelu Mania. Są to słuchawki nauszne, otwarte, z osobnym elementem utrzymującym słuchawki na głowie i kabłąkiem. Ich muszle zostały wykonane ręcznie z postarzanego drewna, a tył zakryty metalową płytką z wyciętymi w niej szczelinami.

Od dołu wpinamy wtyki mini-XLR, dokładnie takie same, jak w słuchawkach Audeze. Do kompletu otrzymujemy dwumetrowy ekranowany kabel ze srebrzonej miedzi, zakończony wtykiem jack ø 6,3 mm. Nie jest on specjalnie giętki, warto więc pomyśleć o czymś lepszym i wygodniejszym – ja stosuję kable polskiej firmy Forza AudioWorks Noir HPC Mk2.

Słuchawki Erzetich Audio mają symetryczną budowę mechaniczną, nie ma więc znaczenia, gdzie jest przód i tył, czyli która słuchawka jest lewa, a która prawa – ustalamy to wpinając do nich kabel danego kanału. To dość ciężkie konstrukcje, ale leżą na głowie całkiem wygodnie.

Wzmacniacz słuchawkowy Deimos i słuchawko Phobos słuchane były przede wszystkim jako system, ze źródłem w postaci odtwarzacza SACD Ayon Audio CD-35 Hf Edition, przez wyjście niezbalansowane RCA. Osobne sesje poświęciłem jednak na odsłuch z wykorzystaniem odtwarzacza plików Lumïn T, ale przez wyjście XLR.

Wzmacniacz porównywany był do dwóch wzmacniaczy redakcyjnych – Ayon Audio HE-3 (lampowy) oraz Bakoon HPA-21 (tranzystorowy, zasilanie bateryjne). Z kolei słuchawki porównywane były do trzech innych modeli: HiFiMAN HE-1000 v2 (magnetostatyczne), AKG K701 oraz Sennheiser HD800 (obydwa dynamiczne); HiFiMAN i Sennheiser korzystały z kabli Forza AudioWorks. Wzmacniacz zasilany był kablem Acoustic Revive Absolute-Power Cord.

Nagrania użyte w teście (wybór):

• Al Jarreau, All I Got, GRP ‎065 082-2/SUDL 003630, Test Press SACD/CD (2002)
• Chet Baker, Baker’s Holiday, Verve Records B0003279-16/SUHD 009960, Test Press SACD (1965/2004)
• Fisz Emade, Dwa ognie, ART2 Music/Tidal, FLAC 16/44,1, SP (2019)
• Kortez, Mój dom, Jazzboy/Tidal, FLAC 16/44,1 (2017)
• Kraftwerk, 3-D The Catalogue, KlingKlang | Parlophone 95873424, 7 x CD (2017)
• Megadeth, Countdown to Extinction, Capitol/Mobile Fidelity Sound Lab, UDCD 765, gold-CD (1992/2006)
• Neu!, Neu! ‘75, Brain Records/P-Vine Records PCD-93529, CD (1975/2012).
• Rain Tree Crow, Rain Tree Crow, Virgin/Virgin Japan VJCP-688775, „80’s Paper Sleeve Series”, CD (1991/2008)
• Rival Sons, Feral Roots, Low Country Sound | Elektra/Tidal, FLAC 16/44,1 (2019)
• Steely Dan, Gaucho, MCA Record 0602498605103/SUSS 003100, Test Press SACD/CD (1980/2003)

| Deimos

Jest takie oczekiwanie, podejrzenie nawet, że droższe produkty danej firmy będą brzmiały tak, jak jej tańsze urządzenia, tylko „bardziej”. Takie oczekiwania są uprawomocnione. Duzi producenci elektroniki użytkowej projektują bowiem całe linie od początku do końca, stawiając w ich centrum jakieś opracowanie lub typ układu, rozwijając je w kierunku jeszcze lepszego dźwięku – w droższych modelach – lub starając się zachować jak najwięcej oryginalnego brzmienia przy redukcji ceny – w modelach tańszych.

Droższe modele mają coraz to bardziej zaawansowane układy, lepsze podzespoły, solidniejszą konstrukcję mechaniczną, bogatsze wyposażenie, a w rezultacie lepszy dźwięk. Najczęściej spotykamy się z kilkoma z wymienionych usprawnień, bardzo rzadko ze wszystkimi na raz. Ale raz przyjęte założenia (ograniczenia) są stosowane w całej serii. Taka jednorodność jest dla nich kluczowa, ponieważ tylko wtedy „seria” jako taka ma sens.

Nie jest to jednak regułą, to znaczy nie zawsze oferta składa się w serię. Co można łatwo prześledzić słuchając wzmacniaczy Perfidus i Deimos. Jest bowiem tak, że testowany wzmacniacz słuchawkowy nie brzmi tak, jak – dla przykładu – Perfidus i Bacillius – a z kolei testowane słuchawki brzmią w znacznej mierze tak, jak model Mania. To po prostu zupełnie inne podejście do tematu.

Deimos gra otwartym, niesamowicie nawet otwartym dźwiękiem. Dotyczy to różnych aspektów jego brzmienia – od barwy (co oczywiste), poprzez przestrzeń (też jasne), aż po rozkład energii (co już tak oczywiste nie jest). To urządzenie pokazujące skraje pasma w dokładny, zróżnicowany, mocny sposób. Nawet Bakoon HPA-21, wzmacniacz o wyjątkowo przezroczystym dźwięku, nie pokazuje ich w tak autorytatywny i wyraźny sposób. Ayon Audio HE-3 gra równie mocnym dołem, schodzi równie nisko, ale jego góra jest bardziej wygładzona, leciutko na samej górze cofnięta. Deimos pokazuje je w nieprawdopodobnie uczciwy sposób, to jest czysto i wyraźnie.

Nie chodzi przy tym o granie „konturem”. Ani przez moment nie miałem poczucia, że skraje pasma są uwypuklone, a raczej, że Deimos wreszcie pokazał je w całej rozciągłości, że nie miał problemów ani z zejściem basu, czyli dostarczeniem dużego prądu, ani z oddaniem subtelności wysokich tonów, czyli z rozdzielczością. Odsłuch ze słuchawkami o konstrukcji dynamicznej, o ciepłej barwie, cieplejszej niż niż HiFiMANy – czyli Sennheiserami HD800 i AKG K701 – szybko to potwierdziło.

Obydwie te konstrukcje miały niżej położony punkt ciężkości niż HE-1000 V2, ale generalnie brzmiały – o, paradoksie! – lżej. Nie potrafiły w tak precyzyjny i autorytatywny sposób oddać niskich tonów, jak słuchawki planarne. Z kolei ich wysokie tony wciąż były ładne, czyste (może najczystsze ze wszystkiego, co z nimi kiedykolwiek słyszałem), ale były wyraźnie w tyle, bo najważniejszy był w nich środek pasma.

Ale Deimos nie jest wzmacniaczem, który by ten zakres promował. Po prostu pozwolił wszystkim słuchawkom, z jakimi go parowałem, zabrzmieć w ich własny sposób, oddał im głos, że tak powiem. Tak, zmodyfikował całość po swojemu, ale to były modyfikacje przykryte „głosem” słuchawek. Wzmacniacz Blaža Erzetiča nie gra mocnym środkiem, to nie ten przypadek, w czym jest całkowitym przeciwieństwem modelu Bacillus. Rozkłada energię dźwięku na całe pasmo, obdarowując każdy podzakres równą jego dawką.

Mówimy więc o bardzo neutralnym i – powtórzę – otwartym przekazie. Nie oczekujmy jednak, że wzmacniacz będzie grał aksamitnie, albo że pokaże duży wolumen wokali i instrumentów ze środka pasma rzutowanych na osi odsłuchu. Raczej je wycofa, wyrówna ich wielkość z tym, co słychać po bokach. Przyznam więc, że brakowało mi nasycenia średnicy i jej obniżenia. Była to jednak, co oczywiste, projekcja moich własnych oczekiwań, a nie problem Deimosa.

Ten, oprócz wyrównanej barwy, gwarantuje wyjątkową przestrzeń. Nie muszą to być nawet nagrania do tego przygotowane, jak binauralne rejestracje fortepianu dokonane przez firmę Zenph, czy poddane obróbce algorytmu Dolby Headphone nagrania koncertowe grupy Kraftwerk z boxu 3-D. Wystarczyły zwykłe nagrania z Tidala, jak na przykład z bardzo dobrej, nowej płyty zespołu Rival Sons, czy utwory z płyty Drake’a. Miałem tam bardzo niski bas (Drake) i przestrzenne, gitarowe granie (Rival Sons). Taka przestrzeń wymaga lekkiego wzmocnienia przełomu średnicy i góry, co też dostajemy.

| Phobos

Deimos i Perfidus to dwa różne, moim zdaniem, wzmacniacze, pomimo że dzielą te same rozwiązania techniczne. Z kolei Phobos i Mania to słuchawki skrojone z tego samego „kawałka” materiału, pomimo że mają fundamentalnie różną konstrukcję. I niech ktoś powie, że audio jest przewidywalne lub nudne!

Topowe słuchawki Erzetich Audio mają charakterystyczną równowagę tonalną – charakterystyczną dla tej firmy. Jeśli kojarzymy technikę membran planarnych z jasnym dźwiękiem, to przemyślmy to jeszcze raz – tak grają czasem słuchawki elektrostatyczne, jednak magnetostatycznie rzadko. Jest wręcz odwrotnie, część tych konstrukcji brzmi ciepło, ma wycofaną górę, niech to będą Audeze z modelem LCD-3, czy Oppo z PM-3. Podobnie jest i z Phobosem.

To granie oparte na niskim środku i wyższym basie. To tam dzieje się najwięcej i to tam ściąga naszą uwagę grawitacja tonalna tych konstrukcji. Góra jest stale obecna, ale raczej jak we wzmacniaczach lampowych opartych na EL34 – jest uzupełnieniem środka i jego „dosmaczeniem”, jak rodzaj przyprawy. Jedną z konsekwencji takiego grania jest uspokojenie przekazu. Siadamy z nimi wygodnie – a pomaga w tym fakt, że to zaskakująco, jak na ich gabaryty, wygodne słuchawki – w fotelu, zamykamy oczy i odpływamy. I nieważne, czy słuchamy Korteza z płyty Mój dom, duetu Fisz Emade z singla Dwa ognie, zapowiadającego album Radar, czy nawet gitarowego łojenia zespołu Rival Sons.

Myślę, że mamy tu do czynienia z odwróceniem sytuacji, która pisałem przy wzmacniaczu. Mamy bowiem mocny środek, a skraje są lekko z tyłu. Ale choć jest tak, jak mówię, to nie jest to wymuszone, a bardzo naturalne. Trzeba jednak wiedzieć, że to granie dalekie od tak zwanej „poprawności”. Oprócz mocnego przełomu środka i dołu jest tu bowiem dużo i samego środka. Jego wyższa część jest uspokojona i wygładzona. Przy mocno skompresowanych nagraniach, jak tych z maksisingla Depeche Mode Fragile Tension/Hole To Feed powoduje to, że dźwięk jest tam trochę twardawy, „kwadratowy”.

Podsumowanie

Topowe produkty firmy Erzetich Audio mają wyraźny dźwięk „własny”, przy czym mocniej odnosi się to do słuchawek. Wzmacniacz Deimos brzmi w szybki, bezpośredni sposób i ma ogromną dynamikę. Jest otwarty i neutralny. To chyba najbardziej przezroczysty produkt tej firmy, choć i tu można dostrzec dążenie do lekkiego złagodzenia ataku, do podania wszystkiego w przyjemny sposób.

Słuchawki Phobos są znacznie bardziej charakterystyczne. Chociaż to konstrukcje planarne, to grają ciepło, nisko, z wycofaną górą (takie przynajmniej odnosimy wrażenie). Ich przekaz skupiony jest przede wszystkim na środku pasma, w czym przypominają tańszy model Mania. Są od nich bardziej rozdzielcze i szybsze, ale przy tym trochę mniej wyrównane tonalnie.

I wzmacniacz, i słuchawki są tak charakterystyczne, że można się w nich zakochać od pierwszego momentu lub w tym samym momencie powiedzieć „nigdy więcej!”. Zachęcam wiec do samodzielnego odsłuchu – razem z nimi dostajemy bowiem cząstkę świetnego człowieka, jakim jest Blaž Erzetič.

Dane techniczne (wg producenta)

| Deimos
Impedancja słuchawek: 8-600 Ω 
Pasmo przenoszenia: 4 Hz-40 kHz (-1 dB) 
Pobór mocy: 15 W
Wymiary (S x W x G): 320 x 125 x 330 mm
Waga: 6,4 kg

| Phobos
Impedancja nominalna: 45 Ω
Przetworniki: planarne, magnetyczne
Konstrukcja: otwarta
Waga: 690 g