ednym z mniej zrozumiałych, dla klasycznie wyszkolonych inżynierów, fenomenów podnoszonych w kręgach perfekcjonistycznego, bezkompromisowego audio (większość mówi na to – audiofilizm) jest wpływ zasilania na dźwięk. Generalnie, jakość zasilania jest istotnym czynnikiem kształtowania pomiarów każdego produktu, bez względu na to, jak dokładnie ktoś poznał świat audio i jakie ma przygotowanie zawodowe. Tyle tylko, że zazwyczaj zaangażowanie inżynierów kończy się na etapie scalonych układów stabilizujących, trochę większych niż standardowo stosowane transformatorów, trochę lepszych kondensatorów filtrujących. Takie układy przy statycznych pomiarach pokazują bardzo dobre tłumienie tętnień sieci i stabilne utrzymywanie założonego napięcia. Problem w tym, że modyfikują też dźwięk. I to w złym kierunku.
Jak można to sprawdzić? Jedną z podstawowych metod jest metoda pomiarowa, tzw. „obiektywna”. Można za jej pomocą wyznaczyć zniekształcenia, np. harmoniczne, szumy, tętnienia itp. Ale przede wszystkim przy stałym poborze prądu. Nie da się natomiast wskazać, w jaki sposób w układach stabilizacyjnych wpływa na dźwięk np. sprzężenie zwrotne. A wpływa i to zabójczo. Jak to się sprawdza? Metodą najbardziej obiektywną, bo pokazującą zmiany, jakich nie potrafimy zmierzyć, albo zinterpretować – przez ogląd, w tym przypadku przez odsłuch.

Próby z układami dyskretnymi, zarówno tranzystorowymi, jak i lampowymi pokazują, że scalone stabilizatory napięcia w wysokiej klasy systemach nie są dobrym rozwiązaniem. Zastępuje się je więc wspomnianymi układami tranzystorowymi, albo lampowymi. Daje to naprawdę dobre efekty. Ale można jeszcze inaczej. Od jakiegoś czasu coraz popularniejsze stają się zasilacze oparte na akumulatorach. Ich popularność wiąże się z eksplozją audio PC, w tym przetworników D/A USB, wzmacniaczy słuchawkowych, konwerterów USB-S/PDIF i innych.
Próby tego typu prowadzone były od lat, jednak, jak się wydaje, brakowało do tej pory wysokiej klasy baterii akumulatorowych, a także doświadczenia w ich stosowaniu. Sam akumulator nie jest bowiem cudowną odpowiedzią na bolączki, równie często generując zupełnie inne problemy. Dźwięk z tak zasilanych urządzeń był bowiem, w przeszłości, mało dynamiczny, anemiczny, mało rozdzielczy. Tak, był przyjemny i kremowy, ale nic poza tym. Słyszałem sporo takich urządzeń i nigdy się do akumulatorów nie przekonałem.
Zmiany nastąpiły w ostatnich dwóch (jak mi się wydaje) latach, a na dobre moja konwersja rozpoczęła się wraz z testem odtwarzacza CD Human Audio Libretto HD, zasilanego całkowicie, z umieszczonego w osobnej obudowie, akumulatora. Potem było zasilanie dla Arcama rDAC w wykonaniu firmy Bakoon (czytaj TUTAJ) i wreszcie opus magnum, wzmacniacz słuchawkowy Bakoon Products HPA-21, w tej chwili, jak dla mnie, referencyjny wzmacniacz słuchawkowy. Zasilany akumulatorowo.

Krótka historia…
Ear Stream wg Michała Wyroby

---

Od ostatniej recenzji pokrewnego dla Black Pearl produktu minął właśnie rok. Wówczas miała miejsce premiera prasowa wzmacniacza Ear Stream Sonic Pearl na łamach „High Fidelity”, a recenzował go redaktor Wojciech Pacuła. Trzeba przyznać, iż mimo otrzymania nagrody Best Product 2012 nie był to produkt doskonały, do ostatniej chwili dopieszczany w szczegółach technicznych i brzmieniowych, ale mimo to konstrukcyjnie i dźwiękowo nierówny; przyjąłem wyróżnienie jako swego rodzaju zachętę do dalszej pracy. Moją uwagę zwrócili na to koledzy audiofile, wynikało to jasno z recenzji, a i ja sam metodą odsłuchów i dalszych walk z konstrukcją doszedłem do wniosku, że nie jest całkiem dobrze. Nie będę krył, że interesuje mnie bycie najlepszym, ale nie w sensie tytułów, tylko własnego, organoleptycznego o tym przekonania się. A jeśli coś nie jest doskonałe, to kandydowanie do miana najlepszego staje się wówczas zdane na ślepy traf i błędy konkurencji.

Już jakiś czas temu zauważyłem, że konstruowanie urządzeń audio ma sporo wspólnego z gotowaniem. Trzeba dobrać składniki w postaci elementów, tylko te w najlepszym gatunku, następnie odnaleźć, najczęściej metodą prób i błędów, ich idealne proporcje oraz sposób użycia każdego z nich. W elektronice jest to ich właściwe rozlokowanie na płytce drukowanej lub w punktowo łączonej przestrzeni. Mimo iż wcale tego nie planowałem, zmiany proporcji wyselekcjonowanych dla wzmacniaczy słuchawkowych Ear Stream podzespołów zajęły kolejnych kilka miesięcy, a praca nad optymalną topologią i geometrią wzmacniaczy zabrała kolejne. Przykładowo, został zmieniony typ dwóch rezystorów w układzie wzmacniającym, ze wskazaniem na konkretnego producenta i serię; takich działań systematyzujących było więcej. Im bliżej zamierzonego efektu, tym mniejszy stosunek kroków do przodu względem kroków w tył, nie licząc wielu kroków w bok i dreptania w miejscu.
Można powiedzieć, że etap składu surowcowego zamknął się kilka tygodni temu, a wlicza się w to także okablowanie wewnętrzne i zewnętrzne, jego ułożenie, itp. Dość powiedzieć, że kabel łączący wzmacniacz z zewnętrzną baterią ma spore znaczenie, a testowanych przewodów i ich geometrii było co najmniej kilka – miedziane druty srebrzone w izolacji teflonowej, kable srebrne, miedziane od różnych producentów. Stanęło na wybranym modelu kabla głośnikowego z jedną żyłą ze srebrzonej miedzi, a drugą miedzianą, skręcanego pod gorącym powietrzem. Testowane też były nóżki pod wzmacniacz i baterię, ale się na końcu okazało, że te silikonowe od kompletu obudów są optymalne, przynajmniej w założonym budżecie, gdyż nabywca zawsze może podłożyć pod wzmacniacz i baterię coś dedykowanego.


Wiem z forów internetowych, że dobór przewodów dla wielu to już jest voodoo. Muszę jednak powiedzieć, że dla inżyniera to się jeszcze mieści w ramach nauki. Natomiast „grać” potrafią też elementy mechaniczne, o czym już w sumie było powyżej, no i... chemiczne. Okazuje się, że materiały dielektryczne są podatne na traktowanie ich różnymi preparatami i ma to nieraz istotny wpływ na dźwięk kabla czy urządzenia. Mamy więc już pierwsze uzasadnienie do nazwy „revision C”. C jak chemia. Tego wcześniej nie braliśmy pod uwagę, aż do ostatnich miesięcy tego roku. My, czyli ja i mój współpracownik, czynny meloman i audiofil. Pierwsza litera jego nazwiska to „C”, więc jest kolejne uzasadnienie do oznaczenia tej wersji Black Pearl tak, a nie inaczej. ;) Założenia mamy proste – ma grać naturalnie, jak najbliżej tego, co słyszymy na żywo lub na koncertach, w aspekcie zarówno skali i dynamiki, jak i czysto przyjemnościowym. Wiele z wprowadzonych do Black Pearl poprawek rzutuje także na inne produkty Ear Stream, czyli wzmacniacze słuchawkowe Sonic Pearl i Moonlight, a także na okablowanie audio, znajdujące się w ofercie firmy. Trzeba też wspomnieć, że Black Pearl to nie jest produkt nowy. Ma już ponad trzy lata. Mocno jednak ewoluował ucząc swojego konstruktora pokory i zmuszając do zbierania doświadczeń – muzycznych, audiofilskich, inżynierskich. Generowany w ten sposób postęp to mechanizm, który sam siebie nakręca, ale kręci się powoli, skłania do wielu refleksji i częstych powrotów do tego, co już było, ale w nowym, lepszym świetle. To takie krążenie po spirali, której koniec znajduje się na środku tarczy, w czasie którego widać tylko przebyty odcinek, przez co podróż ciągle trwa.

Maleństwo, które przywiózł do mnie któregoś dnia pan Michał Wyroba, właściciel i konstruktor w firmie Ear Stream, może być zasilane akumulatorowo. Standardowo można do niego kupić zasilacz impulsowy, albo droższy, stabilizowany, jednak docelowo trzeba pomyśleć o akumulatorze. Tego typu zasilanie jest z tej trójki najdroższe, ale to klucz do sukcesu.
Zasilacz jest znacznie większy niż wzmacniacz. Ten miał kosztować jak najmniej, dlatego obudowa to standardowy moduł Hammonda, z którego wykonano też obudowę dla akumulatora. Nie ma na niej żadnych oznaczeń – to też podnosi koszty. Nie, żeby pan Wyroba nie potrafił przygotować wypasionej obudowy – proszę rzucić okiem na testowany przez nas wzmacniacz Sonic Pearl, żeby wyrobić sobie zdanie. Taka obudowa kosztuje jednak duże pieniądze. Wpływa na dźwięk i to w dużym stopniu, ale nie wszystkich na coś takiego stać. I właśnie dla tych, którzy są w stanie poświęcić jakąś część jakości na rzecz dostępności przygotowany został model Black Pearl. Oprócz tego, że można go w różny sposób zasilać, można też kupić jego wersję z wyjściem liniowym – będzie wówczas pracował także jako minimalistyczny przedwzmacniacz. Powinni to docenić posiadacze aktywnych kolumn i małych systemów związanych z komputerem. Poniżej przedstawiam ceny poszczególnych opcji:

• wzmacniacz słuchawkowy Black Pearl - 1699 zł
• wzmacniacz Black Pearl z wyjściem liniowym – 1849 zł
• zasilacz impulsowy 100~240V 50/60Hz – 99 zł (bez kabla zasilającego)
• zasilacz stabilizowany 230V 50Hz – 149 zł
• bateria stacjonarna – 799 zł
• ładowarka mikroprocesorowa 100~240V 50/60Hz – 399 zł

Płyty wykorzystane w teście (wybór)

---

• Carole Creveling, Here Comes Carole Creveling”, Euterpean Productions/Sinatra Society of Japan XQAM-1021, CD (1956/2008).
• Daft Punk, Random Access Memories, Columbia Records/Sony Music Japan SICP-3817, CD (2013); recenzja TUTAJ.
• Eva Cassidy, Songbird, Blix Street Records/JVC VICJ-010-0045, XRCD24 (1998/2010).
• Joe Pass, For Django, Pacific Jazz/EMI Music Japan TOCJ-90027, HQCD (1964/2006).
• John Coltrane, One Down, One Up, Impulse! 9862143, 2 x CD (2005).
• OMD, English Electric, 100%/Sony Music Japan SICP-3810, CD (2013); recenzja TUTAJ.
• Project by Jarre for VIP room, Geometry of Love, Aero Prod 606932, CD (2003).
• The Modern Jazz Quartet, Pyramid, Atlantic Records/Warner Music Japan WPCR-25125, “Atlantic 60th”, CD (1960/2006).
• Warne Marsh Quartet, Music For Prancing, Mode/Muzak MZCS-1111, „Mode Paper Sleeve Collection vol.1”, CD (1957/2006).

Japońskie wersje płyt dostępne na

Nie wiem, jaka jest tego przyczyna, czy to wynik nabranego doświadczenia, pomocy ze strony przyjaciół, czy może życzliwej krytyki pewnych elementów poprzedniego wzmacniacza, jaką wyraziłem onegdaj w teście (to zapewne najmniej, ale zawsze można się łudzić), ale słyszę wyraźną zmianę „tonu” w brzmieniu wzmacniacza pana Wyroby. Choć, gdyby trochę „pogrzebać”, okaże się, że to nie jest zmiana paradygmatu, a raczej modyfikacja poprzedniego; na tyle jednak istotna, że zmienia się nasz odbiór.
Tonalnie nowy wzmacniacz jest bowiem lepiej wyrównany, dobór akcentów jest bardziej wyrafinowany, jak również tego, co w brzmieniu najważniejsze, a co mniej ważne. Choć wciąż słychać, że jednym z priorytetów była czystość. „Czystość” brzmi dość ogólnie, ale jestem pewien, że większość czytelników HF wie, o co chodzi. Przejawia się to w bogactwie informacji, odczuwanym przede wszystkim na górze pasma, ale bogactwie, które nie drażni i nie męczy. W realnym świecie wszystkie dźwięki są „czyste”, mimo że czasem takie się nie wydają – problemem może być jedynie nasz organ słuchu. Zarejestrowany sygnał jest czymś zupełnie innym – każdy nagrany sygnał jest zniekształcony. Od tego, jak bardzo zależy jakość odsłuchu, jakość dźwięku. A na to wszystko nakładają się zniekształcenia wprowadzane przez urządzenia audio. Podstawową ich rolą jest taki dobór zniekształceń (kompromisów), aby dźwięk możliwie najbardziej przypominał dźwięk na żywo. A to oznacza, jak pokazuje praktyka, że niemal zawsze mierzone pasmo przenoszenia będzie niekorzystne z punktu widzenia odsłuchu; innymi słowy – płaska odpowiedź częstotliwościowa nie gwarantuje sukcesu sama w sobie, a zwykle jest powodem frustracji, wynikającej ze zbyt jasnego, zbyt akcentującego górę pasma (albo wyższy środek) brzmienia.
W Black Pearl pan Wyroba w ogóle do tej wody nie wchodził. Nie wiem, jaka jest metodologia opracowywania wyrobu w Ear Stream, ale z doświadczenia wiem, że tego typu dźwięk, tej klasy znaczy, uzyskuje się przez dobrą inżynierię, wpartą rozbudowanymi odsłuchami. Wieloetapowymi, z różnymi słuchawkami. Taka podróż kończy się oczywiście kompromisem, nie ma czegoś takiego, jak „uniwersalny” wzmacniacz słuchawkowy.

Problem dotyczy niemal zawsze kształtowania barwy – różnice między dwoma słuchawkami, nawet podobnymi, mogą być ogromne! Dobre wzmacniacze, grające najlepiej z kilkoma, wybranymi słuchawkami, pokażą jednak swoje zalety z każdą konstrukcją. Wydaje mi się, że takim urządzeniem jest właśnie Black Pearl. Choć jego niewielka obudowa, ultra-minimalistyczny układ oraz „oszczędnościowa” forma na to nie wskazują. Dźwięk, jaki siedzi w tym niepozornym pudełeczku, wspomaganym jednak solidną baterią akumulatorów, jest naprawdę wysokiej próby. Powiem więcej: bardziej mi się podoba niż to, co słyszałem ze znacznie droższego Sonic Pearl. Nie mówię, że poprzednio przeze mnie testowany wzmacniacz krakowskiej manufaktury był gorszy; to paradoks świata audio – lepszy wcale nie musi być tym preferowanym. rzecz w tym, że dobór wszystkich elementów w Czarnej perle przemawia do mnie znacznie bardziej i że lepiej mi się tego urządzenia słuchało. W ostatecznym rozrachunku do swojego systemu wybrałbym właśnie Czarną, a nie Soniczną perłę. Jestem pewien, że od tamtej pory Sonic Pearl przeszła gruntowną przemianę – bazuję jednak na swoich własnych doświadczeniach, a nie na deklaracjach.

Nowy wzmacniacz Ear Streamu podoba mi przede wszystkim dlatego, że tak ładnie połączono w nim czystość dźwięku i dobre jego nasycenie. Brzmienie ma głębię i fundament. Nie ma mowy o „cienkim” brzmieniu, nawet z „lżejszymi” niż słuchawki dynamiczne magnetostatycznymi HE-6 HiFiMAN. Ciekawe, ale urządzenie bez problemu wysterowało te wymagające konstrukcje, a wiele innych, nawet potężnych urządzeń bezradnie się na tym rozkładało, grając jasno, piskliwie, bez dynamiki.

Tutaj dynamika jest znakomita, naprawdę wyjątkowo dobra. Szczególnie wyraźnie słychać to było ze wspomnianymi słuchawkami magnetostatycznymi, także z modelem HE-400, ale – może nawet jeszcze fajniej – z Sennheiserami HD800. Dźwięk z tymi ostatnimi był blisko słuchacza, ale nie aż tak jak z HiFiMANami, dla których pewne „zamknięcie” jest czymś normalnym. Black Pearl z Sennheiserami pokazuje dźwięk, np. monofoniczny, bliski nas, ale bez ograniczania „ścianami”. Tak, to namacalne brzmienie, gęste i „grube”, że tak powiem. Niska średnica jest w dobrej proporcji z pozostałymi podzakresami, dlatego brzmienie jest, niemal zawsze, dobrze osadzone, ugruntowane. Jest po prostu pełne. Innymi słowy – naturalne.

Forza AudioWorks NOIR
Kabel słuchawkowy

---

Lubię taki rodzaj wyczucia detalu, jaki mają produkty Forza AudioWorks. Wcześniej spotkałem się z podobnym przy wyrobach gdańskiej firmy Acuhorn. To praca na naturalnych materiałach, wskazanie na rzemiosło jako na wartość, skupione podejście do każdej rzeczy ze świadomością, że liczy się wszystko z osobna i wszystko jako całość.

Widać to w samych produktach, jak również w sposobie ich pakowania, wizytówkach i layoucie strony internetowej. Najlepszym słowem, który to wszystko opisuje jest: „organiczność”. Prowadzący firmę pan Mateusz „Muflon” Przychodzień najwyraźniej wie, co robi.
O jego firmie dowiedziałem się przypadkiem, przy okazji testu urządzeń iFi. W ofercie FAW są kable połączeniowe, przede wszystkim kable słuchawkowe. I to jakie! Testowany model Noir, w czarnym atrakcyjnym wykończeniu, wykonywany jest samodzielnie z przewodów z miedzi OCC 7N Cryo. I kosztuje zadziwiająco niewielkie pieniądze – z najlepszym wtykiem Furutecha PF-704, mając długość 1,5 m, z przeznaczeniem dla słuchawek HiFiMAN (dostępny są też dla innych typów słuchawek) kosztuje tylko 160 euro. To, jak na audio bardzo, bardzo mało. Jak na zastosowane podzespoły – nic. Jego wykonanie, wygląd, dbałość o detale wcale jednak na to nie wskazują; jeśliby kosztował 500 euro, lepiej by to chyba nie było zrobione.
Noir spleciony jest z czterech, osobno izolowanych biegów, a miejsce, w którym biegi dla lewej i prawej słuchawki się rozchodzą spięte jest aluminiowym elementem wyciętym na CNC, z laserowo naciętym firmowym logo. Całość wygląda niezwykle profesjonalnie i rzetelnie. Dostajemy nawet plastikową kartę gwarancyjną! Pakowanie jest bardzo „eko” – pudełko z tektury, wyściółka z wiórów drewnianych (jak w firmie Entreq), bawełniany pokrowiec na kable (jak na standy Sieveking Sound – polecam). Wszystko ma swoje miejsce, wielkość i kolor. Całość wygląda, jakby przyszła do nas wprost z rąk lekko „oszalałego” na punkcie natury Japończyka lub Skandynawa. Bardzo smakowite.

Jaki pan, taki kram – czy jakoś tak, prawda? W audio parafraza tego powiedzenia brzmiałaby mniej więcej w ten sposób: jaki wygląd ma, tak i gra. Przynajmniej jedna z jego wersji. A to dlatego, że – nie po raz pierwszy – przy okazji tego testu spotykam się z sytuacją, w której wygląd produktu, a także nazwa bardzo trafnie opisują jego brzmienie. Może nie całkiem, ale przynajmniej oddają pierwsze wrażenie. Kabel pana Mateusza jest czarny, nosi nazwę przywołującą „ciemny” nastrój i w pewien sposób gra też „ciemno”. Opatruję to słowo cudzysłowem nieprzypadkowo.
W pierwszej chwili odbieramy dźwięk tego kabla, niezależnie czy po przejściu z któregoś z kabli firmowych, czy z wypasionego, bardzo drogiego kabla Entreq Challenger 2013, jako ciemniejszy. Nie ma wątpliwości, że Forza lekko wycofuje wysokie częstotliwości, skupiając naszą uwagę na środku pasma. Chodzi przy tym raczej o jego zintegrowanie z resztą przekazu niż wycofanie. Nie, to nie paradoks – od razu państwo usłyszą, że góra brzmi słabiej, ciemniej. Po krótkiej akomodacji dostrzeżemy jednak, że wszystko brzmi też spójniej, jakby wcześniej wysokich tonów było za dużo. Szczególnie dobrze słychać to było z firmowymi kablami HiFiMANa, które dość szybko wypadły z „gry”. Bardziej konkluzywne spostrzeżenia dało się sformułować z kablem Entreq – jednym z najlepszych, jeśli nie najlepszym kablem słuchawkowym, jaki znam.
Szwedzki kabel jest nieco bardziej rozdzielczy i gra mocniejszą, bardziej selektywną i lepiej definiowaną górą. Z modelem HE-300 i HE-400 jednoznacznie lepszą parę stworzył jednak kabel z Polski. Dźwięk był bardziej naturalny, głębszy i przyjemniejszy. Podłączenie go do HE-300 doprowadziło do szczególnej wolty. To bardzo fajne słuchawki, troche jednak cierpiące z powodu wycofanego środka. Z Noir zagrały wreszcie rasowo, z „groovem”, że tak powiem. Po raz pierwszy brzmiały spójnie, głęboko. Z HE-6 sprawa była nieco inna. Podparcie średnicy czymś głębszym, mocniejszym, co oferuje polski kabel także im przydało aksamitności. Z drugiej jednak strony zniknęła część wyrafinowanej rozdzielczości. Barwa była lepsza, a rozdzielczość – nie.
Niezależnie jednak od tego, jakie są nasze preferencje, trzeba powiedzieć, że kable Forza AudioWorks są wybitne, pod każdym względem: wykonania, pakowania i dźwięku. Ich cena jest śmiesznie niska. Gdyby kosztowały pięć razy tyle powiedziałbym, że trzeba się po nie od razu zapisać. Jeśli ktoś już ma drogie kable, np. wspomnianego Challengera 2013 (albo Konstatntina), niech ich koniecznie posłucha. Najlepiej będzie, jeśli je kupi i korzysta, wymiennie, z obydwu. Jeśli nie mamy tak dobrego kabla, zróbmy sobie i naszym słuchawkom przysługę: fundnijmy sobie i im kable Noir. To drobny prezent, a może się okazać jedną z lepszych zmian w naszym systemie od lat.


Cena: 161 euro
forzaaudioworks.com

Ale chciałbym wrócić jeszcze do czystości, o której mówiłem na początku. Ilość wysokich tonów ze wzmacniaczem Bakoon Products HPA-21 jest większa i są bardziej rozdzielcze; mają też lepiej różnicowaną „wagę”. Black Pearl jest jednak w dokładnie tym samym „korytarzu”, podchodząc do materiału w zbliżony sposób. Nie jestem pewien, czy aby to na pewno jest cecha charakterystyczna urządzeń zasilanych akumulatorowo, ale znając dobrze Bakoona, mając doświadczenia z kilkunastoma takimi produktami (np. ze wspomnianym odtwarzaczem CD Human Audio Libretto HD) sądzę, że jest coś na rzeczy. Najlepiej słychać to właśnie przy wysokich tonach, ponieważ to one, jako pierwsze, padają łupem zniekształceń.
Wzmacniacz z Krakowa gra górę słabiej niż Bakoon, ale też nic, co znam nie robi tego od koreańskiego urządzenia lepiej, ani też się do niego nie zbliża. W tym przypadku najważniejsze jest to, że Pearl robi to podobnie. Blachy mają więc odpowiednią „grubość”, nie są krótkimi cyknięciami, a czymś substancjalnym, co ma rozmiar. Taki sam charakter ma góra jako taka, bo kiedy na płycie Warne Marsh Quartet słychać szum taśmy, zniekształcenia (to nagranie historyczne), problemy z drop-outami itp., to elementy te nie są wyciągane przed szereg, a grają razem z muzyką, są jej częścią, jako „świadek”. Kiedy z kolei słuchamy bardzo dobrej realizacji, np. płyty Barefoot Anny Marii Jopek (to była analogowa rejestracja najwyższych lotów!), dostajemy precyzyjną, ale i muzykalną informację o tym, co i jak zostało zagrane, jak daleko się coś znajdowało; preparowany fortepian Leszka Możdżera w Bukowinie brzmi bardzo blisko, ale bez atakowania słuchającego.
Równie dobrze radzi sobie wzmacniacz z drugim skrajem pasma. Wprawdzie tam lekko faworyzowana jest niższa średnica, bardziej niż niskie zejścia, to jednak są to drobne modyfikacje, a nie odchyłki. Ważne, że mamy dobre nasycenie oraz dużą szybkość, potwierdzającą czystość dźwięku. Transowe uderzenia z singla Hole To Feed/Fragile Tension Depeche Mode, naprawdę szybkie i dynamiczne, miały zachowany charakter gęstego, klubowego grania.

Podsumowanie

To nie jest najlepszy wzmacniacz, jaki znam. Pewnych rzeczy nie jest w stanie zrobić tak dobrze, jak referencja. Chociaż bowiem bardzo ładnie różnicuje nagrania, to jednak robi to przez pokazanie zmiany barwy i dynamiki, pomijając zmianę głębi dźwięku i głębi sceny dźwiękowej (oczywiście w rozumieniu „sceny” słuchawkowej). Dźwięk nie jest też tak rozdzielczy, jak z Lebena CS300 XS [Custom Version], ani tym bardziej z Bakoona. Ma jednak cechy wyrafinowania, o które w świecie słuchawkowym trudno, bez względu na cenę i technologię. Chodzi przede wszystkim o wiarygodność dźwięku, jego gęstość, sugerującą coś więcej niż płaska kartkę papieru, która może mieć nawet niebywale precyzyjnie powycinane, nakreślone kontury, ale zawsze będzie elementem dwuwymiarowym, a więc nieprawdziwym (jeśli za prawdziwą przyjmiemy rzeczywistość trójwymiarową). Black Pearl wcale nie schodzi tak nisko na basie, jak niektóre inne, dobre wzmacniacze słuchawkowe z zakresu 2000-3000 zł. Ponieważ jednak ma dobrą barwę, balans tonalny oparty jest na niższym środku, nie odbieramy tego jako braku, a jako charakter, który w dodatku jest całkowicie akceptowalny. Ważniejsze, dla mnie jest to, że jego brzmienie jest kolorowe i dojrzałe. Chyba niczego więcej nie trzeba. I jeśli jesteśmy w stanie zaakceptować prostą, raczej „zgrubną” niż wyrafinowaną obudowę, wówczas może to być urządzenie na stałe. Na zawsze. A jeśli coś zostanie w nim poprawione pan Wyroba to na pewno u nas też zmieni – to wyjątkowa zaleta produktu z niewielkiej firmy.

Wzmacniacz zasilany akumulatorowo ma tę zaletę, że może podczas pracy stać gdziekolwiek, nawet daleko od źródła zasilania. Przetestowałem więc Black Pearla w różnych miejscach. I choć praca na platformie antywibracyjnej Acoustic Revive TB-38H dała najlepsze efekty, to nawet na drewnianym stole grał naprawdę fajnie.
Punktem odniesienia w czasie testu były dwa wzmacniacze referencyjne, zasilany bateryjnie, półprzewodnikowy Bakoon Product HPA-12 oraz zasilany z sieci, lampowy Leben CS300 XS [Custom Version]. Dodatkowo odsłuchałem także wzmacniacz słuchawkowy iFi Audio iCAN. Porównanie miało charakter odsłuchu A/B, ze znanymi A i B i próbkami muzycznymi o długości 1 min. Przez wiele dni słuchałem też całych płyt, po prostu dla przyjemności obcowania z dobrym dźwiękiem. W tym czasie ze wzmacniaczem nie było żadnych problemów.

Testowany rok temu Sonic Pearl kosztował niemal 6000 zł. Jego obudowa wykonana była bezbłędnie i to ona w znacznej mierze pochłaniała pieniądze. Błędem byłoby jednak traktować przemyślaną, wysokiej klasy obudowę jako fanaberię – tak nie jest! Doświadczenie uczy, że to element w bardzo mocny sposób wpływający na dźwięk. Dlatego też rezygnacja z ciężkich odlewów w Sonic Pearl na rzecz przygotowywanej przez Hammonda uniwersalnej obudowy, nawet jeśli z tego samego materiału (aluminium) oznacza świadomą rezygnację z części jakości dźwięku. Ale taki był chyba zamysł – chodziło o możliwie najmocniejsze zbicie ceny – Black Pearl kosztuje 1699 zł. Trzeba do niego dokupić jednak jeszcze zasilacz. I tutaj otwiera się sporo możliwości – najlepsza będzie bateria akumulatorowa za 799 zł, umieszczona dokładnie w takiej samej, tyle że dłuższej, obudowie, co sam wzmacniacz. Bateria to – 18 ogniw NiMH łączonych szeregowo, o pojemności 2600 mAh. Ich czas pracy wynosi 40 godzin bez ładowania, a więc bardzo dużo. Wzmacniacz informuje o rozładowaniu baterii poprzez zgaśnięcie diody LED. Dwa gniazda DC na tylnej ściance obudowy z akumulatorami umożliwiają ładowanie w trakcie odsłuchu. Gniazdo oznaczone jako AMP ma krótszą ścieżkę płynącego prądu, ale funkcjonalnie gniazda są równoważne. Ze wzmacniaczem akumulatory łączone są kablem DC z miedzi OFC, z jedną żyłą srebrzoną; żyły skręcane są na gorąco. Do kompletu dostajemy automatyczną ładowarkę o maksymalnym prądzie ładowania 0,9 A, obniżanym w końcowej fazie ładowania. Dzięki temu pełny cykl ładowania akumulatora nie przekracza trzech godzin. Komunikacja stanu pracy odbywa się za pomocą wielobarwnej diody LED.

Wzmacniacz jest niewielki i dość lekki – sztywniejsze kable podnoszą go bez trudu. Na obudowie nie ma żadnych oznaczeń, grawerów, sitodruku – nic, co by podrażało sprawę. Na przedniej ściance mamy niewielkie pokrętło siły głosu, bursztynową diodę LED wskazującą włączenie zasilania oraz złocone gniazdo słuchawkowe. Z tyłu – para gniazd RCA, wejściowych, gniazdo dla zasilacza oraz hebelkowy wyłącznik. W środku najwięcej miejsca zajmują duże kondensatory elektrolityczne w zasilaczu. Płytka z elektroniką jest nieduża i widać, że sam układ został zminimalizowany jak tylko się dało – to akurat najtrudniejsza część całego procesu projektowego. Sercem są dwa układy scalone, nalutowane powierzchniowo na podstawki, współpracujące z dwoma tantalowymi kondensatorami. Montaż jest łączony – część elementów wlutowana jest do płytki, a część lutowana jest punkt-punkt. Sygnał z wejść RCA biegnie cienkimi drucikami do przodu, do małego potencjometru z przodu obudowy i dopiero potem do elementów wzmacniających. Minimalistyczna robota, dość jednoznacznie widoczny wynik wielu, wielu prób.

Przetwornik cyfrowo-analogowy/wzmacniacz słuchawkowy
ASUS XONAR ESSENCE STU

Jeszcze nie zdążyłem oddać do redakcji „Audio” tekstu opisującego DAC/wzmacniacz słuchawkowy Xonar Essence One, w trzech wersjach, a już miałem w domu najnowszą wówczas nowość – mniejszy model Xonar Essence STU. Dostałem go do posłuchania, bez ciśnienia na pełnowymiarowy test, dlatego chwilę trwało, zanim znalazłem dla niego czas i miejsce – wydaje mi się, że to świetny moment, żeby go krótko zaprezentować, porównując do testowanego wyżej Black Pearl. Porównanie nie będzie oczywiście dokładne, bo Asus jest nie tylko wzmacniaczem słuchawkowym, ale i „dakiem” oraz przedwzmacniaczem słuchawkowym, ale coś tam uda się wyjaśnić.

Xonar Essence One jest niewielkim urządzeniem, ale o świetnym projekcie plastycznym, wzorowanym na lata 70., w najlepszym ich wydaniu. Z przodu mamy dwie gałki - siły głosu na wyjściu liniowym i na wyjściu słuchawkowym, Są też dwa przełączniki – jednym zmieniamy wejście, a drugim włączamy zasilanie. Wybrane wejście sygnalizowane jest mikrodiodą LED; osobna dioda wskazuje tzw. „bit perfect”, czyli jeśli sygnał USB nie jest nigdzie po drodze zmieniony. Dwie mikrodiody pokazują wybrane wzmocnienie układu (gain). Wejścia cyfrowe są trzy – USB, TOSLINK oraz RCA. Wejście USB jest asynchroniczne i przyjmuje sygnał do 24 bitów i 192 kHz, włącznie z 88,2 oraz 176, 4 kHz. Jest też wejście analogowe typu mini-jack. I oczywiście wyjścia analogowe na solidnie wyglądających gniazdach RCA. Obok nich mamy przełącznik wzmocnienia. Urządzenie zasilane jest zewnętrznym zasilaczem impulsowym 12 V DC. Układ zbudowany jest wokół układu Cmedia CM6631 (odbiornika/konwertera USB), przetwornika cyfrowo-analogowego Burr Brown PCM1792oraz układów scalonych LME49720 Texas Instruments. Wyjście liniowe obsługiwane jest przez układ L4562M, a przy wyjściu słuchawkowym OPA2132. Układ ma montaż SMD, oprócz ładnych kondensatorów. Widać też dobre zegary taktujące. Dobra robota.


Brzmienie tego urządzenia jest szybkie i przejrzyste. Czystość jest cechą, która pojawiła się przy odsłuchu wersji One Muse i która powraca i tutaj. Dobre nagrania mają głębię i namacalność, bez zlewania dźwięku w jedną masę. Rozdzielczość jest zaskakująco, jak na tak niedrogie urządzenie dobra. Pozwala słuchać nagrań z przyjemnością, bez nerwowego szukania wśród płyt tych „audiofilskich”. Wszystko, czego ze STU słuchałem brzmiało przyjemnie i satysfakcjonująco, nawet z wymagającymi słuchawkami magnetostatycznymi HE-6 HiFiMANa!
To, co dostaniemy z droższymi wzmacniaczami słuchawkowymi i droższymi „dakami” to większa namacalność dźwięku i gęstość. Także bas będzie schodził niżej. Tak, jak jest STU daje jednak przedsmak wyrafinowanych zabaw z dźwiękiem, najlepiej sprawdzając się z wejściem USB. Nie wiem, jak to jest, ale zwykle brzmienie z USB jest gorsze niż z transportu CD przez łącze S/PDIF. Tutaj były bardzo zbliżone, co pozwalało słuchać muzyki prosto z komputera (co zresztą robię, pisząc te słowa). Góra jest lekko rozświetlona, dlatego wybrałbym słuchawki z nieco obniżonym balasem tonalnym, jest ich sporo. Szczególnie dobrze Asus współpracował ze słuchawkami dousznymi AKG K3003 oraz nausznymi HiFiMAN HE-300. Pomogły nieco dociążyć brzmienie – STU ostatecznie nie jest produktem high-endowym i pewnych rzeczy, jak nasycić barwę – nie potrafi. Ale to nie jego problem, a ceny. To po prostu bardzo fajny, wszechstronny produkt z firmy zajmującej się komputerami. Najwyraźniej są na fali.

Cena (w Polsce): 1390 zł
www.asus.com
www.audiocenter.pl